ضرورت وجود ابزار الکترونیکی شخصی در فرآیند تعلیم و تربیت پساکرونا، لزوم توجه به سواد رسانه‌ای به مثابۀ یکی از شایستگی‌های معلم، هویت‌زدایی از مفهوم سنتی مدرسه و تغییر پارادایم یاددهی یادگیری، تقویت بنیان‌های نظری مدرسۀ مجازی و لزوم بازتعریف عناصر برنامۀ درسی در دوران پساکرونا از مهم‌ترین تحولاتی است که به نظر می‌رسد آموزش‌وپرورش پساکرونایی با آن مواجه خواهد شد.
گزارش سیاستی «آموزش و پرورش و کرونا؛ چالش‌ها، ارزیابی اقدامات، تحولات پساکرونا و سیاست‌های گذر از بحران» منتشر شد. این گزارش به کوشش گروه سیاست‌پژوهی علم و فناوری پژوهشکدۀ سیاست‌پژوهی و مطالعات راهبردی حکمت و با تدوین سهراب محمدی‌پویا ارائه شده است. در این گزارش، نقض عدالت آموزشی و کیفیت پایین آموزش به‌عنوان مهم‌ترین آسیب‌های آموزش‌های مجازی در شرایط کنونی عنوان شده است.
چکیدۀ این گزارش را می‌خوانید:
شیوع ویروس کرونا تمام بخش های جوامع را تحت تأثیر قرار داده است. آموزش و پرورش نیز از نهادهایی است که از بحران شیوع کرونا در امان نمانده است. به‌طوری‌که مطابق گزارش‌های یونسکو از زمان شیوع این ویروس تا اوایل آوریل 2020 با تعطیلی مدارس، 89درصد از دانش آموزان دنیا خانه‌نشین شده‌اند. در این وضعیت به نظر می‌رسد که لازمه خط‌مشی‌گذاری و شناسایی نظام آموزش و پرورش در دوران شیوع کرونا است. به این منظور در این گزارش سعی شده است موارد زیر بررسی گردد:
1٫چالش‌های و تبعات ناشی از شیوع ویروس کرونا در نظام آموزش و پرورش؛
2٫نتایج، آثار و پیامدهای اقدامات و تصمیمات دولت در مواجهه با شیوع ویروس کرونا؛
3٫تحولات و آیندۀ آموزش و پرورش در دوران پساکرونا.
وقفه در اجرای برنامه‌های درسی حضوری، قرابت زمانی شیوع ویروس با برگزاری آزمون سراسری و اهتمام مدارس به اتمام سرفصل‌های درسی، به‌حاشیه‌رفتن امور تربیتی و پرورشی، حضور تمام‌وقت دانش‌آموزان در خانه و عدم ارتباط با محیط مدرسه از مهم‌ترین چالش‌های کرونا برای نظام آموزش و پرورش بوده است.
مواردی نظیر فقدان امکان حضور تمام دانش آموزان در فضای مجازی، سطح پایین سواد رسانه‌ای، فقدان زیرساخت‌های مناسب الکترونیکی، ضعف مهارتی خانواده‌ها در پیشبرد برنامه‌های درسی رسمی نیز از مسائل اساسی است که در زمرۀ چالش‌ها و موانع نظام آموزش و پرورش در مواجهه با تبعات شیوع ویروس کرونا قرار می‌گیرد.
ارزیابی آثار و پیامدهای اقدامات و تصمیم‌ها در حوزۀ آموزش و پرورش برای مواجهه با شیوع ویروس کرونا نشان می‌دهد که تطعیلی مدارس دولتی و غیردولتی از مهدکودک تا دورۀ متوسطۀ دوم از اقدامات مثبت وزارت آموزش‌وپرورش است که با مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا صورت گرفته است. این اقدام ضمن جلوگیری از گسترش ویروس در کشور، نشان‌دهندۀ وحدت رویه در اجرای مصوبات بوده است و به حفظ آرامش خانواده‌ها نیز کمک کرده است. اقدام دیگر وزارت آموزش‌وپرورش، آموزش تلویزیونی است که با فاصله‌ای یک‌هفته‌ای بعد از تعطیلی مدارس صورت گرفته است که حرکتی سریع و مثبت تلقی می‌شود؛ اما زمان محدود 20 تا 30 دقیقه‌ای، عدم بازپخش برنامه‌ها، قرابت زمانی خیلی از دروس با سریال‌های نوروزی، فقدان ارتباط دوسویۀ مدرس و فراگیر، عدم ارتباط‌گیری دانش‌آموزان ابتدایی با این برنامه‌ها به دلیل پیوند عاطفی با معلمان خود در فضای کلاس از جمله محدودیت‌های برنامه‌های آموزش تلویزیونی است. پیامدهای این موضوع، نقض عدالت آموزشی و بی‌توجهی به آموزش دانش‌آموزان با نیازهای ویژه بوده است.
معلمان از همان روزهای ابتدایی شیوع کرونا و تعطیلی مدارس، علی‌رغم فقدان آیین‌نامۀ مصوب وزارت آموزش وپرورش، آموزش دانش‌آموزان را در فضای مجازی شروع کردند. بعدها نکاتی از سوی مسئولان آموزش وپرورش ارائه شد و زحمات معلمان تشکر و قدردانی به عمل آمد، به نوعی به آموزش از طریق پیام‌رسان‌های اجتماعی مشروعیت بخشید اما وجود مسائل و موانعی مانند فقدان دسترسی برخی از خانواده‌ها به امکانات لازم همانند گوشی هوشمند، عدم عضویت برخی از خانواده‌ها در شبکه‌های آموزش مجازی با توجه به هزینه‌های بالای اینترنت، فقدان آشنایی معلمان با آموزش‌های مطلوب و اثربخش در فضای مجازی، استفاده و عضویت در پیام‌رسان‌های خارجی و بهره‌گیری از VPN، کارآمدی این اقدام را زیر سؤال برده است. پیامدهای این اقدام نیز نقض عدالت آموزشی، کیفیت پایین آموزش، آشنایی دانش‌آموزان با فیلترشکن و قابلیت‌های آن و فقدان استفاده از ظرفیت پیام‌رسان‌های داخلی است.
تهیه شبکۀ اجتماعی دانش‌آموزان (شبکۀ شاد) از دیگر اقدامات وزارت آموزش وپرورش است که نزدیک به دو ماه بعد از تعطیلی مدارس، رونمایی و مذاحل ثبت‌نام آغاز شد. از مهم‌ترین موارد پیرامون این اقدام، فقدان سرعت لازم در ارائۀ یک شبکۀ آموزشی واحد زیر نظر وزارت آموزش وپرورش، عدم استفادۀ برخی از مدارس غیرانتفاعی از این شبکه، عدم پوشش تمام دانش‌آموزان در مناطق مختلف و عدم امکان ارتباط فردی دانش‌اموز با معلم از طریق شبکۀ شاد است. لازم به ذکر است که دو هفته پس از آغاز ثبت‌نام در شبکۀ شاد، از جمعیت تقریبی 14میلیون‌نفری دانش‌آموزان، کمتر از 9میلیون دانش‌آموز در این شبکه ثبت‌نام کرده‌اند. بررسی علل و عوامل عدم عضویت بیش از 5 میلیون دانش‌آموز یکی از سؤالاتی است که پاسخ بدان در اتقای کیفیت و بهبود عملکرد در مقوله‌هایی چون عدالت و کیفیت آموزشی حائز اهمیت خواهد بود.
مواردی مثل ضرورت وجود ابزار الکترونیکی شخصی در فرآیند تعلیم و تربیت پساکرونا، لزوم توجه به سواد رسانه‌ای به مثابۀ یکی از شایستگی‌های معلم، هویت‌زدایی از مفهوم سنتی مدرسه و تغییر پارادایم یاددهی یادگیری، تقویت بنیان های نظری مدرسۀ مجازی و لزوم بازتعریف عناصر برنامۀ درسی در دوران پساکرونا از مهم‌ترین تحولاتی است که به نظر می‌رسد آموزش‌وپرورش پساکرونایی با آن مواجه خواهد شد.
متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.
ارسال نظر